Katrín Sigurðardóttir: Undirstaða

„Gólf er staður. Gólf eru föst staðsetning og eðli sínu samkvæmt eru gólf ekki á hreyfingu. En sé hugsað um þau sem skreytt yfirborð, sem sagnfræðilegar minjar og sem fornleifar, þá eru þau oft varðveitt, flutt til, komið fyrir á söfnum, og á öðrum slíkum stöðum þar sem ára þeirra, draugurinn, skugginn og andrúmsloft frá upphaflegri staðsetningu þeirra er endurskapað. Þau verða að sögu í nýju rými og tíma; minningu um líf, siði, menningu, atburði sem sitja í efni þeirra og þyrlast upp úr yfirborði þeirra. Þau verða risavaxnir minjagripir um annan stað, tíma og upplifun.“ Katrín Sigurðardóttir, Fyrsta tillaga, Feneyjar, maí 2012

Verk Katrínar Sigurðardóttur, Undirstaða er upphækkað gólf sem upphaflega var sett upp í Feneyjum og var framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum 2013. Þessi stóra innsetning dregur upp útlínur hefðbundins lystiskála frá 18. öld í sýningarrýmið og teygir sig jafnframt út fyrir veggi þess.

Undirstaða er hugsuð sem þríleikur innsetninga, í fornu þvottahúsi í Feneyjum, í gömlu pakkhúsi í Reykjavík og loks á verkstæði fyrir járnbrautavagna sem eitt sinn var í New York. Með sögulegri tilvísun sinni beinir Undirstaða athygli að fyrra hlutverki sýningarstaðanna og byggingarnar verða nokkur konar hlutgerving á brauðstriti hinna þjónandi stétta. Áhorfandinn gengur inn á gólf hefðarfólksins en er um leið undir þaki verkafólksins. Á hverjum stað munu hinir gömlu veggir leggja sitt af mörkum til að móta verkið og teikna ný mynstur í það.

Saga verksins, skörunin við þrjár ólíkar byggingar í þremur löndum, myndar þannig vísvitandi andsvar við fantasíu barrokkgólfsins. Yfirborð gólfsins endurspeglar einnig flísalögn handverksmanna, en er handgert af Katrínu og félögum á vinnustofu hennar. Gólfið er hins vegar ekki steypt eins og raunverulegt gólf, heldur kaus Katrín að nota efni sem haft er í styttugerð í stað hefðbundinna gólfefna.

Þetta er þriðja einkasýning listakonunnar í Listasafni Reykjavíkur. Katrín útskýrir: „Þær sýningar sem ég hef sett upp í Listasafni Reykjavíkur hafa allar snúist um að fara í gegnum veggi. Árið 2000 bjó ég til glugga/spegla sem veittu nokkurskonar útsýni yfir nágrenni safnsins. Árið 2004 byggði ég 100 metra vegg sem hlykkjaðist milli sýningarsala og núna þetta risagólf sem sker húsið. Það er líklega ekki tilviljun að ég vinn mig út úr takmörkunum veggjanna þar sem safnið er órjúfanlegur hluti af landslagi hverfis míns, en ég ólst upp í Hlíðunum rétt við Kjarvalsstaði. Heimur minn takmarkast ekki við stofnunina heldur nær út fyrir það, þangað sem líf safnsins og borgarinnar renna saman í eitt.”

Katrín Sigurðardóttir fæddist í Reykjavík árið 1967. Í tvo áratugi hefur hún rannsakað hvernig byggingar og landamæri móta skynjun okkar á raunveruleikanum. Með því að breyta hlutföllum óvænt, auk þess að nota arkitektúr á persónulegan hátt og styðjast við kortagerð og landslag, hafa innsetningar hennar knúið áhorfendur til að skoða veröldina í kringum sig frá öðru sjónarhorni.

Katrín hefur meðal annars haldið einkasýningar í Metropolitan Museum of Art í New York (2010), MoMA PS1 í New York (2006), FRAC Bourgogne, Dijon í Frakklandi (2006), Sala Siqueiros í Mexíkóborg (2005) og í Fondazione Sandretto, Turin á Ítalíu (2004). Á döfinni eru sýningar í MIT List Visual Arts Center í Boston (2015) og í Parasol Unit Foundation for Contemporary Art í London (2015). Sýningin er skipulögð af Kynningarmiðstöð íslenskrar myndlistar. Sýningarstjórar voru Ilaria Bonacossa, safnstjóri Villa Croce, Museo D'Arte Contemporanea, Genóa á Ítalíu og Mary Ceruti, safnstjóri SculptureCenter í New York. Samhliða sýningunni gefa Listasafn Reykjavíkur og Marsilio Editori í Feneyjum út 128 síðna sýningarskrá. Í skránni eru textar á ensku, íslensku og ítölsku eftir Hafþór Yngvason, forstöðumann Listasafns Reykjavíkur, Katrínu Jakobsdóttur, fv. menntamálaráðherra, Dorotheé Kirch skipuleggjanda, höfundana Evu Heisler og Kristínu Ómarsdóttur, auk þeirra Ilaria Bonacossa, Mary Ceruti og Katrínar Sigurðardóttur.

Feneyjatvíæringurinn
Alls tóku 80 ríki þátt í Feneyjatvíæringnum á síðasta ári. Íslenski sýningarskálinn var opnaður í 21. skipti en þátttaka Íslendinga í tvíæringnum er stærsta og metnaðarfyllsta verkefnið á sviði sjónlista hér á landi sem nýtur stuðnings hins opinbera. Af sýningunum spinnst ávallt lífleg umræða um nýjustu strauma í listinni. Fólk fer til Feneyja til að skoða það sem efst er á baugi, til að taka stöðuna og bera saman bækur sínar. Á síðustu árum hefur framlag Íslands verið sett upp á nýjan leik hér á landi eftir að sýningunni lýkur í Feneyjum og vekur sá viðburður ætíð mikla eftirvæntingu.