Unndór Egill Jónsson og Ásmundur Sveinsson: Eftir stórhríðina

Á sýningunni mætast myndhöggvarar tveggja tíma í samtali sem veitir nýja sín á arfleifð Ásmundar Sveinssonar ásamt því að kynna fyrir gestum ný verk starfandi listamanns. Að þessu sinni sýnir Unndór Egill Jónsson verk sín í samtali við verk Ásmundar en safnið hefur nú um nokkurt skeið unnið með arfleifð Ásmundar á þennan hátt.

Þegar kemur að því að greina samtímann og glöggva sig á tíðarandanum getur reynst gjöfult að líta til sögunnar. Mikilvægt er að sjá fortíðina í ljósi samtímans, en einnig öfugt; að bera daginn í dag saman við það sem á undan er gengið, vega og meta hlutina og fá þannig skýrari mynd eða ný sjónarhorn. Ásmundur Sveinsson komst svo að orði:

„Ég get ómögulega séð að fortíð og nútíð séu í andstöðu hvor við aðra. Stórfljótin hætta ekki að streyma, þó að kvíslarnar falli í þau. (…) Án nýrra verka, án nútímans, hættir fortíðin að vekja áhuga. Þá verður hún að uppistöðulóni sem þornar í mollunni“ (Matthías Johannessen, Bókin um Ásmund, bls. 34).

Ásmundur Sveinsson (1893–1982) og Unndór Egill Jónsson (1978) eru myndhöggvarar tveggja tíma. Annar var fæddur að Kolsstöðum í Dalasýslu undir lok 19. aldar og starfaði í landslagi þeirrar uppbyggingar, framþróunar og tæknivæðingar sem módernisminn boðaði. Hinn lauk myndlistarnámi árið 2011 og er hluti af kynslóð sem stendur frammi fyrir því að vinda ofan af offari fyrri kynslóða.  Titill sýningarinnar Eftir stórhríðina er fenginn úr bréfi sem Ásmundur skrifaði móður sinni frá Kaupmannahöfn árið 1920 en þar lýsir hann verki sem hann vinnur að og sýnir „lík sem liggur hálft á kafi í snjó“. Verkið hefur því miður ekki varðveist en hann nefnir það þessu myndræna heiti, Eftir stórhríðina. Í samhengi sýningarinnar má líta á stórhríðina sem þá hringiðu breytinga sem urðu á 20. öld á öllum sviðum mannlegrar tilvistar og sem listsköpun Ásmundar endurspeglar. Hugmyndafræði þess tíma hefur getið af sér upplausnarástand sem nú ríkir, einkum í umhverfismálum, og Unndór tekst meðal annars á við í verkum sínum. 

Báðir eru Ásmundur og Unndór fagmenn á sínu sviði, miklir handverks- og hugsjónamenn. Nokkrir þættir öðrum fremur tengja þá og listsköpun þeirra; notkun á efnivið, þar sem viður leikur stórt hlutverk, hreyfingin og hreyfanleikinn sem gjarnan er til staðar í verkum þeirra, og svo sýn þeirra á og innblástur frá náttúrunni við sköpun verka.

Um listamennina

Unndór Egill Jónsson (1978) útskrifaðist með BA-gráðu frá myndlistardeild Listaháskóla Íslands árið 2008 og lauk MFA-námi frá Valand School of Art í Gautaborg árið 2011. Undanfarin ár hefur hann sýnt bæði á Íslandi og erlendis, meðal annars á samsýningunum Momentum Design í Moss í Noregi árið 2010, Ríki, flóra, fána, fabúla í Listasafni Reykjavíkur árið 2016, í Estonian Museum of Contemporary Art í Tallinn í Eistlandi árið 2018 og á sýningunni Abrakadabra í Listasafni Reykjavíkur árið 2021. Árið 2020 hélt Unndór einkasýninguna Cul de Sac í Kling og Bang í Marshall-húsinu.

Ásmundur Sveinsson (1893–1982) var á meðal frumkvöðla íslenskrar höggmyndalistar og einn þeirra sem kynntu fyrir Íslendingum nýjar hugmyndir í myndlist 20. aldar. Ásmundur sótt innblástur í íslenskar sagnir og þjóðtrú en samfélagið og tækniframfarir 20. aldar voru honum einnig ríkuleg uppspretta hugmynda. Verk Ásmundar eru á opinberum stöðum víða um land og setja svip sinn á Reykjavík. Hann hélt alla tíð tryggð við þá afstöðu að listin ætti erindi til fólksins og ætti heima á meðal þess. Ásmundur ánafnaði Reykjavíkurborg verk sín ásamt heimili sínu eftir sinn dag. Ásmundarsafn við Sigtún var opnað formlega vorið 1983 og hafa þar verið settar upp fjölbreyttar sýningar.